Pandora Mba’yru – La Caja de Pandora

Ohaiva’ekue: Hesíodo | Omoñe’ẽasa: Cristhian Encina

Pandora Mba’yru

Ymaite, ary jaipapakuaa’ỹnevarõguare, ñande; tekoveita ñamyanyhẽ mboyve arapy ñande ñorairõ kangymindie ha ñe’ẽ pohýi ojupe, oĩmava’ekue tekove arapýpe. Araho pa’ũ pytũmbýgui ojeichukáma ñandéve peteĩ ára ypykue, opyrũ mboyve avakuéra ko yvy ape ári.

Jajesareko porãvo, ikatu gueteri jahecha ñorairõ guasuete pypore, Titan-kuéra ha Olimpo-guakuéra opu’ãvo guare ojuehe. Itatykuéra ho’apa ha oñemongu’ipa umi Titán guasuete py guýpe. Aratirikuéra katu ombokuapa yvága ha aravera omoakãrokái (coronar) y pu’ãnguéra yparapegua (olas).

Mayma ára verapy térã ñembotapykuémante oñemohu’ã umi ñorairõhára mbytégui. Ko ñorairõ ojehetepyso heta ary. Umi ára, yvypóra mboyvérõ guare, mayma aty ipy’a mokõi omoherakuã hag̃ua máva poguýpepa omimbíne verapy, ha’ekuéra hekovepiru’ỹkuaarõ jepe.

Ipahaitépe Olimpo-yguakuéra omoñesũ ipokatu ndive umi ambuépe ha yvy ape ári heñoi jevy py’aguapy. Zeus ha ipehẽnguekuéra ohupyty verapy pe ñorairõ guasúpe ha oñepehe’ã hikuái yvy apére.

Poseidón, Zeus ryvýpe ohupyty yñembyatykuéra ha pokatu umi mymba oĩva ipypére. Ko mba’e niko kuri, ñemomba’e guasu chupe g̃uarã, y atyeta poguýpe niko oime yvy ape pehẽita tuichavéva. Heta jey Zeus omañava’erã jepi Olimpo guive ha ohecha  ikyvýpe ojeroky ypu’ã ári omondóva yvypehẽ gotyo. Ha’etévaicha omboypýva aravaiguasu oñembopy’arory hag̃ua. Ỹrõnte Zeus oikuaa porã Poseidón omboypyhánte aravaiguasukuéra y atyeta ári oñekatupyrymombareteve hag̃uante, peteĩ árape opu’ã jevýrõ hesekuéra ijae’ỹnguéra.

Ambue ityke’ýra, Hades-pe, ome’ẽ añaretã pokatu. Kóva jeko opaite ava térã mymba renda pahaite ha upévare ha’e avei mba’e oñemboajéva, ñembyasy ha pytũmby avei oisãmbyhýre. Ha Zeus-pe jepe hasy ohecha porã hag̃ua opaite mba’e ojehúva pe pytũmby guasuete  pa’ũ guýpe. Zeus jepe ipy’aryryiva’erã ohendu vove umi ánga ndohupytyiva’ekue yvága jahe’o, mborayhu ha tekove oñerokañýgui chuguikuéra, márõnte oikuaa ityke’ýra ovy’aha ha upevaiténte chupe g̃uarã pe oñemomba’e guasuveva’erã.

Mayma ipehẽngũekuéra ovy’apáre, tekove ipotyjera asy ãva inmortalpe. Opaite vy’ambyky (placer) ohekáva ha’ekuéra ha’e mba’e ojuhúva katuete. Opa mba’e oipotáva, imba’ekuérama katuete ha hetave mba’e jepe ohupyty hikuái. Hetaite oipotahaguéicha hikuái py’aguapy ko tekovépe ipa’ũme ohechaga’u avei hikuái umi ára oñorairõrõ guare. Ha ndoipotáirõ jepe hikuái oikove jey umi Titan-kuéra, Zeus oheka ambue mba’e omboypyva’erã oñemopy’asarambikuaa hag̃ua ityke’yrakuéra ha heindykuéra.

Ñai’ũ yvýgui guare, omboypy ava ypykuépe, ikatúva ojepy’amongeta. Tripule ohenói chupe. Pe ava ojerure chupe ombohéra hag̃ua chupe ambuéicha ha Zeus ombohéra chupe Epitemeo.

Epitemeo ojogua umi tupãnguérape. Mba’asy ha mano ha’e ndoikuaái. Ovy’a ha upévare hembiapokuéra katuetei reikuaa mba’épepa opáta.

Yvatete guive, ijapykágui, Olimpo-pe, Zeus ojesareko Epitemeo-re ha oheka  chupe vy’apavẽ. Zeus ome’ẽ chupe yvy ha imymbakuéra pokatu. Epitemeo ombohovái omomorãme Zeus-pe; oñemohyg̃uatãva umi ñemomorã ndive.

Ha ñemomorã pa’ỹnteko, ipuku vove nemonguerái ha avei ehechaga’u. Ha Zeus oñembosako’i oipytyvõ hag̃ua pe avápe, ome’ẽ chupe peteĩ iñangirũrã kuña. Ko Tupã pu’akapa ohenói ityke’ýra ha heindykuérape ha ombe’u chupekuéra pe tembiapo ñemi omboypyséva.

—Ñamoheñoiva’erã ambue ava, peteĩ kuña, ojoguáva ha ojoavýva Epitemeo-gui. Peteĩ jey ñamoĩ mbaitekuri umi mba’e iporãveva ñande ángaguigua ha ñamoheñói kuimba’épe, ko kuña ijoavyva’erã.

—Mba’épiko erese ijoavyva’erãre— oporandu ityke’ýra.

—Poseidón— he’i Zeus.

—Ko ava ojaovyva’erã opaite mba’épe kuimba’égui. Kuimba’e heko hatãhápe ha’e hu’ũva’erã, imbaretehápe ha’e ikangyva’erã. Kuimba’e ivyrohápe ha’e iñarandúta. Kuimba’e ipy’amokõi’ỹhápe ha’e ipy’amokõita.

Kuimba’e okyhyjehápe ha’e ndokyhyjemo’ãi.

—Hakatu, mokõivéva omopeteĩvo ikatupyry, nañanehenonde’aichénepa— he’i Poseidón.

—Upeichaite, jepémo ñande ndaja’emo’ãi chupekuéra— ombohovái Zeus opukavýpe.

—Nde reikuaa porãve, tyke’ýra. Ha mba’épepa ikatu ore roipytyvõ.— oporandu y’atyeta Tupã, omokãvo hendyva yvytu vevuimi ndive.

Zeus opu’ã ijapykágui ha oguata ijapytepekuéra rupi. Peteĩ jesareko atã hova apesỹime, he’i chupekuéra:

—Maymáva pendehegui aipota pe ijoavyva yvy ape ári. Ñame’ẽ vove kuñáme katupyry oporohayhu hag̃ua, ñame’ẽta avei chupe katupyry takate’ỹjehei (celo).

—Pe ikangyhápe pe ava, avei ñame’ẽta chupe mbarete. Oguerekóta Afrodita porãngatu, ỹrõnte pe py’ã mokõi (inseguridad) ombojerovureíta chupe. Ohasa vove heta ára, ãva mba’e oñembojoparapáta ñande jaipotaháicha.

—Mba’éichapa hérata ko kuña. — oporandu Hades.

—Ambohérata Pandora.

—Aikũmby, Pandora he’ise opaite mba’e. Oi porã.

Ha upéicha tupãnguéra oñemosarambipa ha maymava omoĩ pe imba’e teéva omopeteĩva chupe. Atenea ome’ẽ chupe apytu’ũ iñarandúva ha peteĩ mba’ekuaase nahyg̃uatãkuaáiva. Zeus oporandu itajýrape mba’érepa oiporavo ko’ã  mokõi mba’e joaju.

Atenea ombohovái:

—Ãva mokõi atributo ojogua ndojoavyiha, jepémo ndaha’ei’ete upéicha. Ko mba’ekuaase ikatu nembohape arandúpe, arandu katu ndegueraha, ára tenonderãme, ndepojei hag̃ua pe reikuaávaguima. Arandu imarangatu ha hapo atã aja, ikatu ikangy nde’uheietereívo reikuaasépe opa mba’e.

Peteĩ arai ohasa Zeus rováre, marõnte upéi opukavy.

—Aikũmby, Atenea, hakatu pe jesareko apesỹipiko oñemomombyrýta ko’ã avágui.

—Ikatúne, ikatúne. Jepémo ñambopukuveva’erã araho ikatu hag̃ua oĩve hikuái oñondive ojuehe’ỹ rangue. Rehecha porãpa ko che akãngeta, che ru.

—Néi, ahecha porã, ombohovái Zeus omboykepe araikuéra ha ojopépe ipy’akuéra ipukavy resakãndive.

Epitemeo ojuhu vove Zeus jopói ipy’a rory asy. Pandora ikua katupyry ha heta mba’e ojapokuaa oipy’apýva Epitemeo-pe. Araka’evéniko kuimba’e oikove aja kuri ndaipy’a tarovái oipyaha hag̃ua yvyra rogue ha ojapo peteĩ kagua hoy’u hag̃ua pe y osẽva yvy pa’ũgui. Kuña pya’eterei oisãmbyhy pe tembiapo ha Epitemeo ojeaguyjeme’ẽ momorãme tupãnguérape ko ijopói porãiterasáre.

Ỹrõnte jerovy’a Olimpo-pe oñepyrũ ombyaju ha omonguerái Zeus-pe, ára ha ára oñemomoragui chupe, ohenói Hades-pe ha he’i chupe:

—Cherendumi, aipota reho umi tenda pytũmby oisãmbyhyhápe ha nde reikuaa porãva ha embyaty rejuhúva. Aipota umi mba’asy, ñembyahýi, py’aropu, ñaña ha ambuéva ánga rembyaty . Emoinge peteĩ mba’yru hatãvape ha egueru chéve:

—Mba’erãpa tyke’ýra.

Hades, che aikuaa mba’érepa. Ajerure ndéve rejapo hag̃ua ko ha’éva ndéve.

Kuarahy omimbi asy ha ko’etĩ ysapy oguejýkuri yvy ape ári ha omohesakã hovyũ chupe. Pandora ha Epitemeo oguapy oñondivehína peteĩ olivo guýpe ha oikũmby jevy Atenea yva re’ẽtegui. Tapépe ohecha hikuái oñemboja peteĩ kuimba’e peteĩ mba’yru ipohyieteva ndive. Oñondive oñami ohuguaitĩ oipytyvõségui chupe.

Pandora oporandu:

—Ikatúpa roipytyvõ regueraha ne mba’yru.

Pytagua resa niko ha’ete ku ipypukurõ mba’e ha huguaitépe hesakã ñembyasy asy.

—Néi, ajerure ndéve— ombohovái.

Epitemeo ha Pandora ojapyhy oñondive pe mba’yru guasu ha ogueraha hikuái oliva kuarahy’ãme. Pandora oñembosako’i pya’e o’ynohẽ michĩmi hag̃ua. Pya’eterei okagua’apo takuara’ígui ha ogueru y ro’ỹsa porã pytaguápe.

Ipytuhẽme pe kuimba’e ojapyhy ijopói ha vokoiete hoy’u yvy ruguýgui. Jesareko atã oñepyrũ ivevuive ha ipahápe he’i oipykúiva’erãha hapére.

—Ha ndajerureietérõ peẽme, ikatúnepa ahejami ko’ápe ko mba’yru peteĩ ára mbyky aja. Añembosako’i pya’eveva’erã ahupyty hag̃ua che rape paha.

Epimeteo ojesareko porã pe karia’ýre ha opukavy.

Katuetei. Ne mba’yru oĩ porãta orendive. Eju egueraha reipota vove, ko’ápente oiméta.

—Cherendúnte, Epimeteo ha Pandora—he’i pe mitãkaria’y— Ani mo’ãke pembojurupe’a che mba’yru. Ikatúne ojehu heta mba’e vaieta pejapórõ upéva.

Epitemeo omongatu (asegurar) iñakãndive ha opukavy.

—Ani rejepy’apy. Mba’eve ndojehumo’ãi chupe.

Pandora omoañete avei umi ñe’ẽ, hakatu hesa ndojeíri pe mba’yru ñangarekópe oñembojeguava’ekue.

Pe karia’y oipykúi ñepyrũ jevy hapére. Epitemeo opukavy oimo’ãme pe karia’y ha’eneha peteĩva umi hekovepiru’yvaygua.

Ohasa arakuéra ha pe mba’yru oĩ gueteri pe tenda omoĩhaguépe pe pytagua. Sapy’a py’a Pandora hesaho jepiva’erã umi ta’ãnga oĩva pe mba’yrúre ha ohecha ramo jepiva’erã. Ha’e oñeakãngeta pe omboypyva’ekue ko mba’e porãite pe mba’yru okáre, oimeneva’erã katuetei oguereko peteĩ mba’e iporãvéva hyepýpe.

Mba’ekuaaseterei ra’ỹi Atenea oñotỹva’ekue Pandora rekópe heñói ñepyrũ sapy’a. Oñepyrũ pe kuña opáy vove ko’ẽju, ha’e ojesareko jepi mba’yrúre. Nomoñe’ẽkuaáirõ jepe, ohechakuaa oĩha taikuéra ojehaiva’ekue itajúpe pe mba’yru akãre. Umi kuimba’e ha kuñanguéra ra’ãnga ohesarenói rasa chupe ha omaña jepi va’erã heta aravo aja ha ikua ombosyryry hesekuéra, imba’ekuaase okakuaave aja.

Peteĩ ára, Epitemeo oĩ mombyry aja, Pandora omoag̃ui ijapysa pe mba’yrúre oha’ãrõme ohendu tyapu osẽ ñemiva upégui. Ha peichaháguinte peteĩ ñe’ẽ vevyimi ikatúnevakuri yvytu pytuhẽ he’i chupe kóicha:

—Oreipytyvõmína Pandora, embojurupe’a mba’yru ha oreguenohẽ.

Omboyke iñakãranguekuéra hũ puku ha omoag̃ui ijapysa pe mba’yrúre ohendu porãve hag̃ua. Vevyimi, ỹrõnte oñehendu sakãve pe ñe’ẽ oñehenduka jevýva chupe.

Pandora, oreipe’a ko’águi. Roikotevẽ oremosãso.

Tuicha py’amokõime oñembosako’i omaña hag̃ua mávapa pe oipytyvõ jeruréva oñeguenohẽ hag̃ua chupe ha avei ha’énepa peteĩva ha’e oipytyvõsétavape. Ojavo ipo pe inimbo oñapytĩva pe mba’yru mbotyha, Pandora opyta ijurujái pe apỹi (nudo) ojerágui ipógui. Omboguapy ipo pe mbotyha rembe’ýre. Omaña ñemi ágotyo ha pégotyo ohecha hag̃ua Epitemeo-pa ohechánepa chupe. Ha’e mombyry oĩ… Vevuimi hasẽ jevy umi ñe’ẽse. Peteĩ py’a hatã ñemboyke’ỹvandive Pandora oñepyrũ ohupi pe mba’yru mbotyha. Ha pe mba’yru niko ojejejurupe’a reiete.

Pandora oha’ãrõ ohecha mávapa pe ohenoĩva’ekue chupe, jepemo umi tekove’ieta ovevepa kusuvícha ijerére. Ãva tekove’i opyta oisu’u ha ojopi hag̃uánte chupe. Umi tekove’i iñaña ha ipy’aro hikuái. Pandora oñeha’ã omboty jevy mba’yru ikatu hag̃ua pya’e ojoko chupekuéra ỹrõnte osẽmba jepéma hikuái. Ohavira are rire chupe hikuái osẽ oheka Epitemeo-pe.

—Mba’épiko ko ajapova’ekue— he’i Pandora ijupe.

Ko kuña hasẽ soro oguapy aja kapi’ipe hovyũ ári kuarahy kangymi guýpe ha ojeko pe mba’yrúre. Hesaykuéra omongy’a pe hova jukymi ha oñakãity otietereígui. Tekove’ikuéra ndojeikuaaukáivo jepe peteĩ py’akuaa omomarandu vaicha chupe mávapa hikuái.

Epitemeo sapukáita ohavirape chupe tekove’ikuéra poriahuvereko’ỹre ombojepotave umi hesa’ykuéra rata. Ipahaitepe ogueve vove ohovo iñembyasy, Pandora ohendu peteĩ ñe’ẽ mbeguekatu vevyimi oporandúva.

—Pandora, ikatúpa repoi chehegui.

—Mba’erãpa.— ombohovái ha’e.

—Nderehechaipara’e mávapa ha’ekuérakuri.

—Che reindykuéra hikuái, jepemo ikatu amoneĩ ndéve che ndajoguaiha chupekuéra.

Pandora oñandupe opa mba’ema ivaiha ombojurupe’a mba’yru. Peteĩ kuñapaje’iveve michĩra’ytomíva ha ipepo panambivaicha osẽ oveve omimbi kangymíme kuarahy resakã renondépe. Pe kuñapaje’iveve oveve ha oguejype umi Pandora jeharykuéra ári omonguera chupe. Upéi oveve Epitemeo ári ha omonguerapaite avei chupe.

Pandora oguapy mba’yru ári ha oñepy’amongeta. Ha upéicha ohechakuaa pe kuñapaje’iveve Temira’ãrõha (esperanza).

Upe riremínte pe panambi opytu’u kane’õgui Pandora ati’y ári. Ko kuña ohecha mba’éichapa ko tekove’i oike ohóvo hasy’ỹre chupe ho’óre ha opytu’u ikorasõme.

Ha péicha oikũmby “El Don de la Esperanza”, ndaikatúirõ jepe ombogue umi ñembyasy ogũeruva’ekue heindykuéra yvy apépe, ikatu omboveveuive pe ñembyasy.

Pandora opukavymi py’arorýpe oikuaágui akóinte ipotytaha “LA ESPERANZA”.

La caja de Pandora

Mucho antes de que los hombres llenáramos el mundo con nuestras endebles disputas y discusiones ya había vida en la tierra. Desde las nieblas del tiempo se nos muestra un pasado anterior a la era humana.

Si nos fijamos bien, podemos todavía ver el resultado de las furiosas batallas entre los Titanes y los Olímpicos. Las montañas cayeron y se destruyeron bajo los pies de los feroces Titanes. Los rayos agujerearon el cielo y el relámpago coronó las olas del mar.

Todos los días traían la victoria o la derrota para las fuerzas involucradas en la lucha. Durante edades innumerables la batalla continuó. En aquellos tiempos anteriores al hombre ningún bando tenía la victoria segura, a pesar de ser inmortales los dioses albergaban dudas.

Finalmente los Olímpicos vencieron y la tierra se calmó. Zeus y su familia habían ganado la guerra y se repartieron la tierra cual vencedores.

Poseidón, el hermano de Zeus, recibió el dominio sobre el mar y sus criaturas. Ese fue un alto honor, pues el mar cubría la mayor parte de la tierra. Muchas veces Zeus observaba desde el Olimpo y veía a su hermano bailando sobre las olas que lanzaba hacia la tierra. Parecía que organizaba tempestades para su diversión. Pero Zeus sabía que Poseidón enviaba tormentas sobre las aguas para mantener sus habilidades, entrenándose en caso de que sus enemigos reaparecieran.

A su hermano, Hades, le dio el Averno. Éste era el fin de todas las criaturas y por él se consideraba que era muy importante aunque triste y oscuro. Y hasta el mismo Zeus tenía problemas para ver en la oscuridad constante que reinaba allí. Zeus se estremecía cuando oía los lamentos de las almas perdidas que gemían su pérdida de vida y amor, pero sabía que su hermano estaba satisfecho y eso era lo importante.

Con cada uno de sus parientes satisfecho la vida se hizo maravillosa para los inmortales. Cada placer buscado era un placer ganado. Todo lo que querían era suyo e incluso más.

Tanto como habían deseado la tranquilidad y serenidad de esta vida otra parte de ellos añoraba los cambios de los tiempos de confrontación. No teniendo ningún deseo de resucitar a sus enemigos Zeus buscó otra manera de divertir a sus hermanos y hermanas.

De la arcilla de la tierra creó la primera criatura que podría razonar. Tripule, lo llamó. El ser creado le pidió otro nombre y Zeus concedió que se llamase Epimeteo.

Epimeteo se parecía a los dioses. La enfermedad y la muerte le eran desconocidas. Estaba satisfecho y por consiguiente sus acciones se hicieron predecibles.

Desde su alto asiento en el Olimpo Zeus observó a Epimeteo y quiso su felicidad. Zeus le dio el dominio sobre la tierra y sus criaturas. Epimeteo respondió alabando a Zeus, quien saboreó su alabanza.

Pero la alabanza interminable, con el tiempo, se vuelve tan aburrida como su falta. Y Zeus decidió ayudar su criatura dándole una compañera. El dios llamó a sus hermanos y hermanas y les contó su plan

—Debemos hacer otra criatura, una mujer, para que sea a la vez igual a Epimeteo y todo lo contrario de él. Una vez pusimos lo mejor de todos nosotros y creamos al hombre, esta mujer debe ser diferente.

—¿Qué quieres decir con diferente? Preguntó su hermano.

—Poseidón— dijo Zeus

—Esta criatura debe ser en todos los sentidos diferente al hombre. Donde el hombre es duro, ella será suave. Donde el hombre es fuerte ella será débil. Donde el hombre es necio, ella será sabia. Donde el hombre es valiente, ella será tímida.

Donde el hombre se asusta, ella será valiente.

—¿Pero, cuándo los dos combinen sus talentos no nos rivalizarán a nosotros?— dijo Poseidón.

-Claro, pero nosotros no se lo diremos, contestó Zeus sonriendo.

—Tú lo sabes mejor, hermano. ¿En qué podemos contribuir nosotros?— preguntó el dios del mar mientras sus barbas se secaban a la brisa.

Zeus se levantó del trono y caminó entre ellos. Con una mirada dura en su cara marmórea, les dijo,

—De cada uno de vosotros yo quiero los contrarios en el mundo. Cuando le demos el don del amor a la mujer, le daremos también el don de los celos. Donde nosotros pongamos la debilidad en la criatura, también le daremos la fuerza. Tendrá la belleza Afrodita, pero su inseguridad le causará vanidad. Con el tiempo se combinarán todos los elementos contrarios que nosotros queramos.

—¿Cómo se llamará esta mujer?— preguntó Hades

—La llamaré Pandora.

—Entiendo, Pandora quiere decir todo. Muy bien.

Entonces los dioses se separaron y cada uno recogió sus propiedades. Atenea le dio una mente inteligente y una curiosidad aplastante. Zeus le preguntó a su hija por qué había elegido tal pareja.

Atenea contestó:

—Aunque estos dos atributos no parecen ser contrarios, lo son en verdad. Tanto como la curiosidad puede llevar al conocimiento, la curiosidad lleva en el futuro a la pérdida de ese mismo conocimiento. Mientras el conocimiento es bueno y fuerte, puede debilitarse por la necesidad de saber demasiado.

Una nube pasó por el su semblante de Zeus, pero después sonrió.

—Comprendo, Atenea, pero ¿la sutileza se perderá en estas criaturas?

—Quizás. Quizás. Pero nosotros debemos darles la oportunidad de pasar más tiempo juntos que separados. ¿Estás de acuerdo, padre?

—Sí, lo estoy, respondió Zeus disipando las nubes y calentando todos los corazones con la luz de su sonrisa.

Cuando Epimeteo encontró el regalo de Zeus su corazón se alegró. Pandora era diestra con sus dedos y podría hacer muchas de las cosas que a él le preocupaban. Nunca en toda su existencia el hombre había conseguido la paciencia necesaria para tejer las hojas formando un cuenco para beber el agua pura que fluía de la tierra. La mujer dominó el arte casi inmediatamente y Epimeteo tuvo cuidado especial en agradecer a los dioses por su regalo maravilloso.

Pero la complacencia del Olimpo pronto se tornó en fastidio y cansado de oírse alabado día tras día Zeus llamó a Hades y le dijo:

—Escucha, quiero que vayas a los lugares oscuros que tan bien conoces y recojas lo que encuentres. Quiero los espíritus de la enfermedad, del hambre, la desesperación, la crueldad, y el resto. Mételos en una caja fuerte y tráemelos.

—¿Para qué, hermano?

—Hades, tengo mis razones. Por favor haz cuanto te digo.

El sol resplandecía brillantemente y el rocío de la mañana había pasado dejando el mundo lujuriante y verde. Juntos Pandora y Epimeteo se sentaban bajo un olivo y saborearon una vez más del sabroso fruto de Atenea. Por el camino vieron acercarse a un hombre que transportaba una caja muy pesada. Juntos corrieron hacia él para ofrecerle su ayuda.

Pandora preguntó:

—¿Podemos ayudarte a llevar su carga?

Los ojos del viajero parecían profundos y en ellos se reflejaba cierta tristeza,

—Sí, por favor, contestó.

Entre Epimeteo y Pandora recogieron la gran caja la llevaron a la sombra del olivo. Pandora se apresuró a sacar un poco de agua clara. Rápidamente formó un cuenco con cañas y trajo la bebida fresca al extraño.

Con un suspiro, el hombre aceptó su regalo y bebió profundamente de la sangre de la tierra. La mirada dura en su cara empezó a aliviarse y finalmente dijo que debía continuar su camino.

—Si no fuera demasiado pedir ¿podría dejar mi carga durante algún tiempo aquí? Debo darme prisa para alcanzar mi destino.

Epimeteo examinó al joven y sonrió:

—Por supuesto. Tu caja estará segura con nosotros. Ven a recogerla cuando quieras, aquí estará.

—Escuchad, Epimeteo y Pandora, —dijo el joven— No debéis intentar abrir mi caja. Podría haber consecuencias terribles si lo hacéis.

Epimeteo asintió con la cabeza y sonrió:

—No te preocupes. Nada perturbará tu caja.

Pandora manifestó su acuerdo, pero sus ojos no se apartaron de la caja cuidadosamente decorada.

Cuando el joven partió para continuar su viaje. Epimeteo sonrió suponiendo que él debía de haber sido uno de los inmortales.

Pasaban los días y la caja permanecía donde el extraño la había puesto. A menudo Pandora miraba los delicados diseños tallados en su superficie y se maravillaba. Ella pensó que quienquiera que hubiera creado tal belleza en el exterior de un recipiente debía tener algo muy especial escondido dentro.

La semilla de la curiosidad que Atenea había plantado en Pandora empezó a crecer. Pronto la mujer se despertaba al alba para examinar la caja. Aunque no sabía leer, intuía que había palabras escritas en oro sobre la caja. Los preciosos labrados de figuras masculinas y femeninas le fascinaban y los contemplaba durante horas rozándolos con sus dedos, mientras su curiosidad crecía.

Un día, cuando Epimeteo estaba lejos, Pandora acercó su oreja a la caja con la esperanza de que cualquier sonido se escapara. Entonces una voz tan débil que podría haber sido el soplo del viento le dijo así,

—Ayúdanos. Por favor, Pandora, abre la caja y revélanos.

Se apartó el pelo negro y largo y puso su oreja desnuda contra la caja para escuchar mejor. Débil, pero más claramente que antes la voz le susurró,

—Pandora, revélanos. Necesitamos ser libres.

Con gran vacilación decidió atisbar dentro para ver quién era que le pedía ayuda y saber si su aspecto era el de alguien a quien a ella le gustaría ayudar. Cuando rozó el cordón que sostenía la tapa cerrada, Pandora se sorprendió pues el nudo se deshizo en sus dedos. Posó las manos en los bordes de la tapa. Miró a su alrededor para ver si Epimeteo podía verla. Él estaba lejos. Débilmente las voces lloraron de nuevo. Con una imperiosa resolución, Pandora empezó a alzar la tapa. La caja, se abrió fácilmente.

Pandora esperaba poder ver quién la había llamado, pero las criaturas de la caja volaron en un torbellino alrededor de la mujer. Sólo se detenían para morderla y picarla. Eran unas criaturas odiosas y rencorosas. Ella intentó cerrar la tapa para detener su prisa por la libertad pero ya habían escapado. Después de haberla torturado un largo rato salieron volando en busca de Epimeteo.

—¿Qué he hecho?— se dijo Pandora

La mujer lloró silenciosamente sentada en el césped verde bajo el sol pálido y se apoyó contra la caja. Las lágrimas mancharon su cara bonita y ella bajó la cabeza avergonzada. Aunque las criaturas no se habían identificado, algo en ella intuyó quiénes eran.

Los gritos de Epimeteo a quien también los males estaban atacando sin misericordia aumentaron sus amargas lágrimas. Finalmente cuándo sus lamentos se iban apagando, Pandora oyó una voz débil que dulcemente preguntaba

—¿Pandora, por favor, puedes soltarme?

—¿Para qué?— contestó ella.

—¿No has visto quiénes eran?

—Son mis hermanas, pero puedo asegurarte que yo soy como ellos.

Pandora que sentía que todo estaba tristemente perdido abrió la caja. Una hermosa hada con las alas de mariposa voló brillando débilmente en la luz del sol. El hada voló rozando a Pandora y posándose sobre sus heridas la fue curando. Después voló sobre Epimeteo y lo sanó por completo.

Pandora se sentó sobre la caja y meditó. Y entonces supo que el nombre de aquella pequeña hada era Esperanza

Al cabo de un rato, la mariposa descansó exhausta en el hombro de Pandora. La mujer vio como la criatura se introducía sin dolor en su carne y se posaba en su corazón.

Entonces comprendió el don de la esperanza, aunque no pudiera borrar el dolor que sus hermanas habían traído al mundo, podría hacer ese dolor más fácil.

Pandora apuntó una leve sonrisa al saber que siempre existirá la esperanza.

Hesíodo

Hesíodo rehegua

Hesíodo (en griego antiguo, Ἡσίοδος Hēsíodos; en latín, Hēsiodus) fue un poeta de la Antigua Grecia. Su datación en torno al año 700 a. C. es discutida.

Junto con las de Homero, las obras de Hesíodo se constituyen en parte del corpus fundamental de la cultura griega, gracias a su labor de sistematización del conjunto de mitos heredados y al inicio de su interpretación en un sentido moral y práctico

Fuentes:

https://es.wikipedia.org/wiki/Hes%C3%ADodo

https://www.biografiasyvidas.com/biografia/h/hesiodo.htm

Mombe’urã “Pandora mba’yru ombohasava’ekue Guaraníme.

Cherehegua

Che réra Cristhian Emiliano Encina Cantero, chereñói 25 jasypo 1989-pe, peteĩ táva ojeikuaava “Ñanduti taváicha”, Itauguá he’iséva: “Ita osẽva ysyrygui” tenonderãite ojeherova’ekue chupe Itaygua ha Españolkuéra nde’ikuaáigui “y” omyengovia hikuái pe tai “u”-pe ha opyta ojeikuaaháichama ko’ág̃a. Itaygua opyta 30 km. Paraguaygui, tetã vore Central-pe. Añemoaranduva’ekue mbo’ehao “Juan C. Centurión-pe” upe távape, Juan C. Centurión jeko peteĩva umi iñaranduvava’ekue yma Ñorãirõ Guasúrõ guare ha peteĩva, Carlos Antonio López sãmbyhy aja ohova’ekue oñemoarandu Europa-pe ha avei pe ohai ypyva’ekue mombe’upuku.

Amohu’ã rire mbo’ehao añemoarandu mbohapy ñe’ẽme ỹrõnte namohu’ãmbái, upéi ñoha’ãnga (2011-2014) ha declamación (2012-2021) ko arýpe amohu’ãtava. Mbo’ekuaahára guaraní ñe’ẽme amohu’ã 2017, Ateneo de Lengua y Cultura Guaraníme, 2018-pe amohu’ã  mbo’epy tendyry rehegua SNNP-pe ha ko’ág̃a aha’ãrõ ambojoapy jevy hag̃ua “Ingeniería Zootécnica” ha amongakuaahína che apytu’ũme ambue mbo’epy ajetavy’osévape.

Chéniko ñe’ẽpapára, mombe’umbyky, ñoha’ãnga ha morangu apohára ha avei aipykúi ñe’ẽasa rapére ha amyasãima 3 aranduka che mba’eteéva ha mokõi aranduka ambue tapichandie (Antología). Avei ñoha’ãngahára ha amba’apóma peteĩ película hérava “Charlotte” ary 2019-pe, película oñembopýva Paraguay ha Argentina ñepytyvõre ha peteĩ serie hérava “Pequeñas Esperanzas” osẽva’ekue peteĩ ONG Estados Unidos-pegua pytyvõ rupive.