Mymbajukaha, jepe’a apoha ha pirakutuha rehegua mombe’urã – Cuentos sobre el cazador, el leñador y el pescador

Ohai: Esopo ¦ Omoñe’ẽasa: Dionicia Maldonado

Guyrajukaha ha jarara

Peteĩ guyrajukaha oipyhy inimbovusu ha pe yvyra pengue mokõi oĩva ojoykére omboja’o ha agueraha marikápe. Tape rehe ohecha peteĩ guyraũ oñemoĩva peteĩ yvyramáta yvate ru’ãre ha oñemoĩ ohupytyse upéva, upevarã omohenda ha ombojoaju umi yvyrapo’ipuku ojapoháichajepi ha omaña porã hese. Omopu’ãvo iñakã, ndohechakuaái opyrũha peteĩ jarara okévare, mba’eichagua, ojerévo oisu’u chupe. Ha pe guyra jukaha oñandu omanotaha, osapukái ijupe:

—¡Añembyasyetépa! Chepopa’ãsetereíkuri peteĩ mymba rehe ha nimbora’e ndahechakuaái chetévoi ha’ahínara’e ñemano poguýpe.

—-

El cazador de pájaros y el áspid

Un cazador de pájaros cogió la liga y las ramitas untadas y partió para la caza. En el camino vio a un tordo encaramado en un árbol elevado y se propuso cazarlo, para lo cual ajustó las varitas como suelen hacerlo y, mirando fijamente, concentró en el aire toda su atención. Mientras alzaba la cabeza, no advirtió que pisaba un áspid dormido, el cual, revolviéndose, le mordió. Y el cazador, sintiéndose morir, exclamó para sí:
—¡Desdichado! Quise atrapar una presa, y no advertí que yo mismo me convertía en presa de la muerte.

——–

Mymbajukaha py’amirĩ ha jepe’a apoha

Peteĩ mymbajukaha oheka oikóvo leõ rapykuere, oporandu peteĩ jepe’a apohape ohechápara’e pe mymba rapykuere ha moõpa oguereko hekoha.
Ahechaukáta ndéve leõ ára voi.—he’i pe jepe’a apoha.
—Nahániri, ndaha’éi ahekáva pe leõ, ha katu pe hapykuére añónte —pe mymbajukahára morotĩ pe hóva kyhyjégui ha otarara hañỹka.

—-

El cazador miedoso y el leñador

Buscando un cazador la pista de un león, preguntó a un leñador si había visto los pasos de la fiera y dónde tenía su cubil.

—Te señalaré el león mismo. —dijo el leñador.
—No, no busco el león, sino sólo la pista.—repuso el cazador pálido de miedo y castañeando los dientes.

——–

Mymbajukaha ha pirakutuha

Peteĩ mymbajukaha ou hymbajaguakuéra ndive ha ogueru imba’erepy, ojotopa peteĩ pirakutuha ndive oúva avei pirakutuhágui, mokõivéva henyhẽ ijajaka mba’égui.
Pe mymba jukaha oguerekose pe pira, ha pe pirakutuha, pe so’o. Uperiremínte oñemoĩ hikuái peteĩ ñeʼẽme ha oñembojopuruka hikuái ojupe umi ijajaka. Mokõivéva opyta py’aguapýpe oguerekóvare, heta ára pukukue ojapo hikuái péicha akóinte ára ha ára.
Ipahápe peteĩ ogaykeregua oñemoñe’ẽ chupekuéra:
—Péicha ojapóramo hikuái, og̃uahẽta sapy’a, hasyháicha pe mbojopuruka py’ỹi, ombyaíta hikuái pe angapyhy orekóva, ha peteĩteĩ oñongatuséta pe ohupytyva’ekue ha’e ha’eñoite.

—-

El cazador y el pescador

Regresaba un cazador con sus perros y su producto, cuando topó con un pescador que también regresaba de su pesca, ambos con sus cestas llenas.
Deseó el cazador tener los peces, y el dueño de los peces, las carnes. Pronto convinieron en intercambiarse las cestas. Los dos quedaron tan complacidos de su trato que durante mucho tiempo lo siguieron haciendo día a día.
Finalmente un vecino les aconsejó:
—Si siguen así, llegará el momento en por tan frecuente intercambio, arruinarán el placer de ello, y cada uno deseará quedarse solamente con lo que obtuvo.

Esopo

Haihára Grecia-ygua herakuãva morangu ohaiva’ekue rupi. Ndojekuaaporãi hesegua. Oĩ he’íva oikohague ary 620 rupi Kirito reñói mboyve. Oje’e heñoihague Frigia, Tracia, Samos, Egipto térã Sardes-pe. Oje’e oikohague hembiguáiramo peteĩ karai arandurekahára hérava Xanthus poguýpe ha upéi ijára omosãsondaje chupe.

Oñeguenohẽ ko’águi: https://www.britannica.com/biography/Aesop.

Cherehegua

Cheréra Dionicia Maldonado. Chereñói 11 Jasypa ary 1980-pe Karumbey 1- Lima tekohaguasu San Pedro Ykua Mandyjúpe. Che sy Ña Facunda Maldonado (+), che ru Guillermo Sanchéz. Areko papokõi joyke’y. Syguio po joyke’y ha che rúguio katu pokõi joyke’y ha peteĩ (+). Aike ñepyrũ mbo’ehao Don Eligio Franco-pe Karumbey 1-me, upéi ahasa Mbo’ehao Nacional Sargento Francisco Montanía-pe ary 1994 guive ary 1999 peve, upéi amohu’ã che mbo’epy Mbo’ehao Nacional Lima-pe.

Añehekombo’e hasyvañangarekohararã ary 2005 SNPP Lima-peguápe.

Ha upéi aju apovyvy Paraguaýre tekombo’eve rekávo, aike Instituto superior San Nicolas Masajistarã ary 2007 guive 2008 peve, oñeme’ẽ chéve kuatia’atã técnico superior Masoterapia rehegua ary 2009-pe. Upéi añembokatupyry áva apĩharã ary 2008 guive 2009 peve, upépe oñeme’ẽ chéve Kuatia’atã jasypokõipe Estilista rehegua ary 2009-pe

Jasypokõime ary 2009 aike amba’apo peluqueríape 2014 peve. Jasypa 2014 guive amba’apóma che mba’eteépe ko’ãga peve.

2015-pe aike amba’apo SINAFOCAL-pe, ambo’e áva ñeñapĩkuaa 2017 peve.

Ary 2019-pe añemoarandu ñepyrũ guarani ñe’ẽme Ateneo de Lengua y Cultura Guarani RegionalFernando De La Mora-Pe

Amohu’ã che mbo’epy mbo’ehararã ary 2021-me. Ha ko’ãga amohu’ãta ko ary 2022-me mbo’ekuaahararã.